Geografie: Interactie mens en aarde

Vakinfo
Lessen en examens
Docent	Gerard Govers
Lesvorm	Hoorcollege
Examenvorm	Schriftelijk
Achtergrond
Studiepunten	6
Wanneer?	1e bach, 1e sem
Brossen?	Voor geografen is dit het interessantste vak van de bachelor. Voor geologen is dit tijdsverspilling
ECTS	Link

2023

Januari

Geografen

Schriftelijk. Laatste hoofdstuk weggevallen Open vragen

Op welke componenten van de hydrologische cyclus heeft de mens een impact en wat zijn de gevolgen? Leg elk mechanisme uit, al dan niet met bijhorende getallen en juiste grootteorde. Een afbeelding van de cyclus is gegeven.
- Wat is de invloed van ontbossing en herbebossing op lokaal en regionaal vlak?
- Waarom valt er globaal meer neerslag bij klimaatopwarming en zal de Middellandse Zee droger worden?
Kindersterfte uitleggen aan de hand van de binomiaalvergelijking. Maak een grafiek waarin je dit duidelijk maakt, het verschil tussen een land met hoge kindersterfte en land met lage kindersterfte.
- Wat is ongewilde vruchtbaarheid? Hoe kan het verholpen worden?
- Waarom hoge fertiliteit in sloppenwijken? Waarom is overbevolking niet de oorzaak van het ontstaan van sloppenwijken, maar een gevolg?

Juist/fout vragen

Iets over dat menselijk gedrag op schema vergeten wordt, als bijdragende factor van invloed van de mens op de Aarde (maar de pijl die ontbreek is de pijl van invloed van de veranderde Aarde op mens)
Halfwaardetijd van een bos is 155 jaar, bij een kapsnelheid van 0,35% per jaar. Klopt het als we zeggen dat na 155 jaar het bosreaal nog half zo groot is?
Gegeven een grafiek van de prijsschommeling van tulpen. Is dit de oorzaak van de kleine voorraad die er was tijdens de winter?
Grafiek van een populatiegroei gegeven (exponentiële groei). (klopte niet want was oneindig toenemend, carrying capacity moet in rekening gebracht worden = limiterende factor)
Grafiek gegeven van levensverwachtingen man en vrouw in 2010. Extra lijn is toegevoegd = levensverwachting in 1910 (lijn liep verder dan leeftijd 110 jaar, zo oud worden kon toen niet)
Verschil in demografische transitie tussen westen en Sub Sahara Afrika komt omdat Sub Sahara Afrika in 1900 pas werd gekoloniseerd en toen de technologie overnam.
Er zal meer O18 in rivierwater zitten als het meer gaat regenen en de temperatuur hetzelfde blijft.
Grafieken gegeven over de analyse van koolstof in de bodem, dit is een vrij correcte waarneming om volgende voorspellingen op te schatten.
We weten dat voedseloverschotten gezorgd hebben voor een gelaagdheid in de samenleving. Maar voedseloverschotten zijn niet noodzakelijk voor deze gelaagdheid.
Prof was een 10^de vraag vergeten maken

Geologen

10 juist/fout vragen

Gegeven: schema over de verspreiding van de mens over de wereld. Het schema is opgedeeld in 4 kolommen die elk een continent voorstellen. Vraag: boven de kolommen staat in volgorde: Europa, Azië, Afrika en Amerika. Klopt de volgorde?
De Yamnaya verplaatsten zich vanuit het oosten, waar ze oorspronkelijk leefden naar Europa omwille van het verslechterde klimaat in hun leefgebied in 5000BP
Life tabel: Het is mogelijk om aan de hand van de gegevens in de tabel te bepalen dat de gemiddelde levensverwachting 60 jaar bedraagt.
We zetten een dubbellogaritmische grafiek uit. We beschouwen het aantal gepleegde telefoontjes en de bevolkingsdichtheid. De grafiek heeft 2 als rico. Bij een verdubbeling van de bevolking, verdubbelt het aantal telefoontjes.
Ontbossing en irrigatie zorgen samen voor een toename van de gerecycleerde neerslag.
We hebben een aquifer die op 50 jaar volledig is leeggepompt. De oppervlakte van de aquifer berdraagt 2000 km^3. We onttrekken jaarlijks 1,0*10^8 m^3 water. Er regent gemiddeld 75 mm neer. De porositeit van het gesteente is 0,30. De dikte van de aquifer is 175m.
De toename van ontbossing zal de komende jaren nog enorm stijgen omwille van de stijgende populatie in de toekomst.
De radiative forcing voorspelt met welke hoeveelheid de temperatuur op aarde zal opwarmen omwille van de toenemende broeikasgassen.
Een koraalrif vaart er wel bij dat de concentratie CO2 toeneemt aangezien ze voorkomen in warme gebieden.
De val van het Romeinse rijk was de oorzaak voor het ontstaan van de laatste kleine ijstijd.

Hoofdvragen

Gegeven: leeg feedbackschema met enkele pijlen. Vraag: vul op de juiste plaats in het schema in: koolstof in de atmosfeer, gemiddelde temperatuur, koolstof in de boden en groei van de vegetatie. Zet bij elke pijl + of -. Verklaar waarom er sprake is van positieve of negatieve feedback voor elke pijl. Verklaar eveneens het mechanisme dat elke pijl voortelt. Ontbreken er pijlen? Verklaar ook deze pijlen. Bijkomende vraag: waarvan is de koolstof in de bodem afkomstig?
Geef de verbanden die er zijn tussen transportkosten, schaalvergroting van industrie en comparatief voordeel. Uit je uileg moet duidelijk zijn dat je weet wat deze mechanismen betekenen.

2022

Januari

1 Februari

10 juist/fout vragen

Paaseiland: Als je vaststelt dat er meer δ18O waarde aanwezig is in de stalagmieten dan betekent dit dat er een periode van droogte was. Grafiek gegeven uit de cursus met de evolutie van de bomen.
Het model van Turchin is een poging om de impact van oorlogsvoering op staatsvorming te modelleren: met de aandacht naar de landbouwers die op de rand van de steppes woonden omdat die hun rijken gemakkelijk konden uitbreiden.
oefening: de oppervlakte van het Eurasiatisch continent is 10,7* 10^6 km^2. De menselijke kolonisatie vanuit Afrika zou 350 jaar duren. De groeisnelheid is 1,5%, de bevolkingsdichtheid is 2 inw/km^2 en de initiële kolonisatoren zijn met 100 mensen.
Kijken naar de impact van sterfte en vruchtbaarheid: het is duidelijk dat het voornaamste effect van de IR de toenemende welvaart is die deze revolutie heeft gebracht, het heeft namelijk de verandering in geboortecijfer en sterftecijfer in gang gebracht.
Een feedback tekening met 3 negatieve fluxen, tussen child mortality, population, welvaart. de stelling is dat dit feedback mechanisme juist is.
Een cohorte met een aantal mensen in. Het sterftecijfer is 0,25 voor de leeftijdsklasse 60-80 jaar.
De diffusie van de geboortedaling begon het laatst in Afrika door de late kolonisatie van het Westen.
Deze tabel toont dat er in de Franse Alpen veel bos is bijgekomen, meer dan in het Noorden van het land, dit is te wijten aan de hogere bevolkingsdichtheid in het Noorden.
Een groot deel van de neerslag op het continent is gerecycleerde neerslag. De ontbossing en de irrigatie *samen* hebben ervoor gezorgd dat de hoeveelheid gerecycleerde neerslag sterk is afgenomen.
De aanmaak van kunstmest heeft geen impact op de stikstofcyclus, want deze wordt onmiddelijk opgenomen door de landbouwplanten.

Hoofdvragen

Bespreek de bevolkingsevolutie vanaf het Holoceen tot nu, geef grafiek en belangrijke getallen en zeg waarom er dalen zijn en pieken. Stel dat de Romeinen een IR hadden gestart, hoe zou de bevolking dan geëvolueerd zijn toon op de grafiek die je daarvoor hebt gemaakt? Verstedelijking neemt toe, wat is de belangrijkste achterliggende factor? Geef tekening.
f*cking kutvraag: 2 formules (uit hoofdstuk 2) met Harvest/ supply, draagkracht en bevolking /harvest/ geboorte-sterfte. Geef getallen, leg de formules uit, wat zou je kunnen doen om het duurzamer te maken? Verband met de club van Rome???

2021

Januari

11 februari - reeks 1

10 juist/fout vragen

Over 50 jaar wordt een watertafel uitgeput. De geschatte grootte van de watertafel bedraagt 2500km^3 met gesteente met een porositeit van 0,30. Jaarlijks komt er 7mm water bij via regen. Er wordt jaarlijks 2,4x10^8 m^3 uit de watertafel gepompt. De grootte van de watertafel is 125m^3.
De ontbossing in de VS was groter/sneller dan die van Europa omdat de VS betere landbouwgrond had.
De genen van de homo sapiens, homo Neanderthalers en Denisovians hebben gelijkenissen. Dit komt omdat ze soms bondgenootschappen aflegden.
Iets over het uitregenen van 18 O isotoop. #*Grafiek over de levensverwachting van mannen en vrouwen, daarbij ook hoe deze er 100 jaar geleden zou moeten hebben uitgezien.
Iets over de werking van aerosolen en dat ze zorgen voor een lagere temperatuur. #*Rangschikken van de menselijke invloed op de uitstoot van stikstof. (i) Vermindering van stikstoffixatie door planten (ii) Van de landbouw en bemesting (iii) stikstof dat naar de oceanen gaat.
De menselijke invloed op de koolstofcyclus is nu groter dan die van de natuur. (Nietwaar, heeft er wel grote invloed op) #*De menselijke populatie zal na een overshoot altijd terug in evenwicht komen met de draagkracht.

Hoofdvragen

Bespreek het model van jagers versus dieren en bespreek wat je ziet op de grafiek, vul de legende aan. Er is een grafiek gegeven waarbij er een evenwicht bereikt wordt tussen mens en dieren (xe, xh, ze en zh) #*Iets over Janice Perlman en het interview in de favela's in Rio. Bijvragen over urbanisatie in Afrika.

23 januari - reeks 2

10 juist/fout vragen

De delta 18O-waarde is het kleinste aan de kusten en wordt groter landinwaarts.
Dat er in SSA geen dieren gedomesticeerd waren getuigt dat niet alle volkeren hier interesse in hadden.
(Tabel gegeven) Uit deze tabel in duidelijk dat het ontwikkelingsland zich beter toelegt op de productie van kaas.
(Twee kaarten gegeven) Deze kaarten maken duidelijk dat mensen zich het liefst vestigen in een gematigd klimaat.
Europeanen zijn allen afkomstig van de Indo-Europese landbouwers die tussen 9000 en 7000 BP richting Europa gemigreerd zijn. De uiterlijke verschillen zijn er nadien gekomen door natuurlijke selectie.
(geboorte en sterfte data van een 10 tal mensen gegeven) Voor deze populatie is het sterftecijfer tussen 1920 en 1945 gelijk aan 2/9.
Een vraag over (herbe/ont)bossing en afstroming van water via beken/rivieren

Hoofdvragen

Bespreek de stikstofcyclus van voor de industriële revolutie en van nu. Vermeldt alle belangrijke getallen, fluxen, ... Kan stikstofkunstmeststof vervangen worden door natuurlijke meststof? Geef twee nadelen van het feit dat stikstof zo mobiel is.
Geef aan de hand van de binomiaalvergelijking waarom de daling van het geboortecijfer in de ontwikkelingslanden nu veel sneller daalt dan destijds in de industrielanden. De principes van de binomiaalvergelijking zijn hieronder gegeven. Dan moest je dit ook nog staven met een grafiek voor een hoge kindersterfte en voor een lage kindersterfte. De krottenwijken rond grote steden zijn een gevolg van overbevolking en geen oorzaak. Leg uit.

2018

Januari

reeks 1 (22 januari)

Stikstofcyclus uitleggen met belangrijke fluxen en getallen
Leg wat overbemesting als effect heeft in eutrotrofe waters
Als overbemesting zo’n negatief effect heeft, waarom doen we dan niet alleen aan organische landbouw

Leg demografische transitie uit en welke factor de industriële revolutie daarin gespeeld heeft (industriële revolutie als gevolg van demografische transitie of andersom) De demografische transitie heeft niet overal op hetzelfde moment plaatsgevonden. Geef de tijdsbepaling van de bepaalde zones. De bevolkingsgroei door de demografische transitie in het Zuiden was veel groter, hoe komt dat? Waarom vond de demografische transitie in het Zuiden zo laat pas plaats?

10 juist/fout vragen

De groei van de samenleving zal door global change afhangen van de kwetsbaarheid en dat is de verhouding van de aangroei van hulpbronnen tot het aantal hulpbronnen
Het ontwikkelde land zal enkel kaas produceren omdat dat het efficiëntste is (developing country: 40 uur per auto, 10 uur per ton kaas, developed country: 4 uur per auto, 2 uur per ton kaas)
Een bevolkingsplan in de Derde Wereld wordt het best opgesteld zodat de mensen niet in de steden gaan wonen
De verwering van wollastoniet geeft 1 molecule CO2 af aan de atmosfeer
Wat is de death rate tussen 1920 (jan 1, 0:00) en 1999 (dec 31, 24:00)? Persoon A leeft van 1910 tot 1980 en heeft drie kinderen die geboren zijn in 1930, 1933 en 1955. Persoon B leeft van 1935 tot 2010 en heeft één kind dat geboren is in 1945 (jawel, op het examen stond dat persoon B vader is geworden op 10-jarige leeftijd). Persoon C leeft van 1920 tot 2010 en heeft drie kinderen die geboren zijn in 1945, 1950 en 1953. Persoon D leeft van 1922 tot 1944 (oorlogsslachtoffer).
Het gemiddeld aantal kinderen per 1000 vrouwen is 15 voor elke klasse tussen de 15 en de 50 jaar (per 5 jaar), klopt het dat de TFR 4/3 is?
Iets over de voedselcrisis in Ierland
De infinetisimale benadering van de bevolkingsgroei ziet er als volgt uit Nt+1=rNt - (rN_t^2)/K

2017

Januari

23 januari - reeks 2

10 juist-fout vragen, met verantwoording van je keuze.

Koolstofcyclus uitleggen met bijhorende fluxen.

Hoge kindersterfte leidt tot hoog bevolkingsaantal met binomiaalkansen uitleggen .

19 januari - reeks 1

10 juist-fout vragen, met verantwoording van je keuze

De voedselcrisis van 2008 heeft een groot effect gehad op Afrika en is een rechtstreeks gevolg van de opwarming van de Aarde.
De huidige milieubewustheid heeft voor een herbebossing gezorgd in de Westerse wereld.
De trage economische groei in de tropische klimaatzones is volledig te wijten aan het effect van malaria. Hierbij is tabel 3-15 op pagina 3-50 van de cursustekst gegeven.
De geboortecijfers bij de 'forerunners' (landen die als eerste de demografische transitie hebben doorlopen) dalen het snelst. Hierbij zijn grafieken van de 'forerunners', de 'followers' en de 'laatkomers' gegeven met daarop rates van het CDB en het CDR in functie van de tijd.
Door de stagnatie in de bevolkingsgroei en economische groei in de Westerse landen zal de impact van de mens op het systeem Aarde in de toekomst een lagere absolute bijdrage hebben dan de impact in het verleden heeft gehad.
De groei van een samenleving zal door global change afhangen van de verhouding van de aangroei van de hulpbronnen tot het aantal hulpbronnen.
De bevolkingsgroei van de mens moet afnemen om een evenwicht te kunnen creëren tussen de mens en zijn hulpbronnen (in deze vraag specifiek de bomen). Hierbij is tabel 2-18 op pagina 2-19 van de cursustekst gegeven.
CaSiO3 + 2 CO2 + 3 H2O -> Ca² + 2 HCO3-. Deze verweringsreactie bewijst dat er per mol wollastoniet 2 mol CO2 in de atmosfeer terechtkomt.
Wat is de death rate tussen 1920 (jan 1, 0:00) en 1999 (dec 31, 24:00)? Persoon A leeft van 1910 tot 1980 en heeft drie kinderen die geboren zijn in 1930, 1933 en 1955. Persoon B leeft van 1935 tot 2010 en heeft één kind dat geboren is in 1945 (jawel, op het examen stond dat persoon B vader is geworden op 10-jarige leeftijd). Persoon C leeft van 1920 tot 2010 en heeft drie kinderen die geboren zijn in 1945, 1950 en 1953. Persoon D leeft van 1922 tot 1944 (oorlogsslachtoffer).

De C-cyclus uitleggen met bijbehorende fluxen.

De gemiddelde levensverwachting van konijnen in een bepaalde populatie bepalen. Er is een tabel gegeven met in de linkerkolom het levensjaar (0,1,2,3,4,5,6,7) en in de rechterkolom het aantal getelde konijnen (respectievelijk 10,9,9,8,6,4,3,0).

2016

Januari

Govers

10 stellingen

Waterbalans met betrekking tot ontbossing en bebossing

Demografisch model ivm persoonsjaren

2014

Januari

Govers

10 juist fout vragen, met verantwoording van je keuze

Landbouw is ontstaan in gebieden met een vruchtbare bodem en een gematigd klimaat.
De demografische transitie in de ontwikkelingslanden was sneller dan in de industrielanden doordat de geboorte sneller daalde.
Een bosoppervlakte van 150000 km² neemt af volgens een negatieve logistische groei. Nu neemt de oppervlakte af met 4000 km² per jaar. In 2035 zal er nog 32,5% van de oorspronkelijke oppervlakte overblijven.
Sinds 1950 wordt er telkens minder landbouwoppervlakte per persoon gebruikt doordat de gronden onbruikbaar worden. (grafiek gegeven)
Door de herbebossing zal het debiet in de rivieren afnemen.
Naast een rechthoekige rivierbedding worden dijken gebouwd, de oppervlakte verdubbeld daardoor en de lengte van de rivier verkleint met een factor 1,25. (gegeven: v=S^0,5*d^(2/3)/n)Het debiet zal toenemen met een factor 1,25*2=2,5. #*Tekening gegeven over het ontstaan van de mens. De volgorde op de tekening is Europa-Azie-Afrika-Amerika.
Door de enorme bevolkingsgroei in Afrika is er armoede. #*De bevolkingsgroei in Vlaanderen was groter dan in Wallonië na de tweede wereldoorlog. Dit komt door de snellere economische groei in Vlaanderen.
CaSiO3 + 2 CO2 + 3 H2O -> Ca² + 2 HCO3-. Deze reactie bewijst dat 1 mol wollastoniet ervoor zorgt dat er 2 mol CO2 in de atmosfeer komt.

Mondelinge hoofdvragen

Bespreek het model van jagers versus dieren en bespreek wat je ziet op de grafiek, vul de legende aan. Er is een grafiek gegeven waarbij er een evenwicht bereikt wordt tussen mens en dieren (xe, xh, ze en zh)
Bespreek het verschil tussen de demografische transitie in België en in India. Wat zijn de oorzaken? En wat zijn de gevolgen voor de bevolkingsgroei?

2011

Januari

Govers

10 ja nee vragen (maak je geen ilusie er zijn ook oefeningen bij!)

hoofdvragen:

functie geven over hard to catch easy to... geven-->moest niet volledig uitgeschreven zijn maar je moest wel de verschillende termen kunnen geven en hun betekenis bv. dXh/dt=afname door sterfte+toename door sterfte - afname easy to catch- logistische correctieterm-afname door jacht
watercyclus geven en effecten op het milieu + de belangrijkste cijfers+ een wereldbol tekenen en de verschillen in neerslag over 50 jaar en nu. Loopmans
wat is human develpment index
leg uit wat er aan de basis lag van het begin van de sterfte daling in ontw. landen #de vraag was verschillend bij iedereen en was in het algemeen een inzichtsvraag. Ik kreeg een tabeleke me veschillende voedings waarde over 50 jaar voor zowel ontw. landen als industrie landen==> geef de effecten op de mens en op het milieu